Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleneşelendiren bir düzen bileğildir. Ahbaplık, maşer zarfında insanların elhak nasıl davrandıklarını bileğil, nasıl davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak ciğerin vardır. Adalet değeri zımnında, insanlar arası ilişkileri bir düzene oturtmak, toplumsal ömürın gerçekleşmesini elde etmek icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin huzursına ikrar edilmesi ve uyulması gereken, muhakkak namuslu kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabil, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer zarfında insanların gidiş ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her devir mümkündür. “İşte hukuk, âdem davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir model, bir bütündür.” İnsan-âdem, âdem-doğa ilişkilerinin insanlığın kuma çıkarı ve huzuru ciğerin evrensel ilkelerle güvence altına hileınmasıdır. Ahbaplık, adamlık seviyesi ciğerin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birfena fikir ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, maşer sözleşmesi, doğa ve insanlar olarak tamlayan ufuklerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun kuma iyiliğini elde etmek için konulan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, pay ve kanunların hepsidür. Elan münteşir bir teşhismıyla hukuk, adalete yönelmiş toplumsal yaşyalnız düzenidir. Ahbaplık Kelime Mazmunı Ahbaplık kelimesi Arabi “pay” kökünden hasılat ve pay kelimesinin çoğyüce olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Zenciçda “pay” kelimesinin çoğyüce “beddua’kak”tır. Türk Anahtar Kurumu’na bakarak hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım zorlaü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” anlamı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk anlamında da kullanılır. Uygulayım Mazmunı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği ciğerin hala doyurucu bir teşhism yapılamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok ikrar edilen teşhismı ise: “Muayyen bir zamanda belli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mutluluk zoruna (müeyyide) demetlanmış kurallar hepsidür.” Bilimsel bir disiplin olarak hukuk, kendi zarfında ana olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun eşhas arası ilişkileri konu alan kısmına Özel Ahbaplık, eşhas ile mutluluk yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Hep Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna yanıt Kanunuesasi Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun saksılıca madun dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku özge toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik mutluluk aracılığıyla güvenceye hileınmış ve cebri yaptırımlara ehil olmasıdır. Ahbaplık kuralları âdem davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun kırat kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde kabil nitelikteki tekmil durumlarda uygulanması esenlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık alanında yaptırım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek ciğerin kullanılır. Ahbaplık düzenini esenlamayı ve korumayı yalnızçlayan yaptırımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve tinsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yaptırımlar bu durumları mâni olmak ciğerin kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapishane ve para cezaları; temel hukukunda siyasetten men, fırka yama; vergi hukukunda vergi ve gümrüksüzçılık cezaları kabil daha bir hukuk dallarında daha bir yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müteallik çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; şuuri bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek yahut siyasal ufukleri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali hak olan hukuk, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş toplumsal bir yaşyalnız düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, ameliye yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun toplumsal ömürı düzenleyip insanların pasış ve asayiş zarfında bir arada yaşamalarını esenlamaktır. 2. Tatbikî Yarar (Içtimai İhtiyaçların Zıtlanması) Hukukun ameliye amacını, toplumsal gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer zarfında canlı insanların, birbirleri ile kurmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, psikolojik bir varlık olarak insanoğlunun yapısından kaynaklanan gereksinimlerinı huzurlamaya çhileışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile tevellüt, izdivaç, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir hukuk düzeni ömürın ana gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun katıksız yapısına ve bundan gelecek mevrut ihtiyaçlarına mutabık edinmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, kazançlı gerçeklere bile sınırlıdır; kazançlı yokluklara uymalı ve onları huzurlamalıdır. 3. Adalet Ahbaplık bu fonksiyonu ile belli bir organizasyon altına aldığı sosyal gereksinimlerı, özü salt bir müsavat düşüncesi olan hak ölçüsüne vurarak reel kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısaca teşhismıyla hak, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Adalet, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) edinmek üzere dü daha bir anlamda kullanılır. Adalet aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet anlamında ferdî bir özelliği deyimler. Isim her devir haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni katmak uğrunda ruzuşeb ve bileğdavranışmez bir çaba gösterir. İşte bu gidiş ve çabayı gösteren hak, özne (süje) ile müteallik oluşundan ötürü öznel (sübjektif) hak olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir hak mefhumı vardır. Nesnel hak, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin müşahhas durumlarda gerçekleştireceği bağlantı biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk alanında hukuki kırat olarak nutuk konusu olan hak bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve vergilanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Topluluk ciğerindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini ciğeraziz kurallar tekmilü olarak hukuk, bu bileğerlendirmelerde hak ölçüsünü kullandığı ve takmak durumunda bulunduğuna bakarak, adaletin böylecene, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında hak acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü hak mefhumı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm hukuk sistemine ve sistemlerine hükümran bulunan, nesnel ve salt bir kırat niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini ciğererir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; lüzumlu bulunan düzeni vikaye etmek, gerekse onu bileğdavranıştirmeyi meşrulaştırmak ciğerin her devir adalete saksıvurulur. Nesnel ve kanun üstü hak hukukta huzurmıza müesses hukuk düzenlerinin birincil örneği, olması gereken hukuk anlamında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile hak, bulunan hukuk düzenlerinin kendisine mutabık olup olmadığı açısından bir kırat ve yorum ölçüsü evet. Yeniden bu özelliği ile hak, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun yapmak amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile müspet ve negatif huzurlıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon muvazene zarfında olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Normal olarak tüm hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem toplumsal yaşyalnız uyacak, hem bile bu toplumsal ömürın pasış zarfında sürebilmesi ciğerin bir düzen görünümünü esenlamaya çhileışacaktır.